YORUMLAR:
Ünlü Kırgız yazar Cengiz Aytmatov tarafından kaleme alınan iki kısa hikayenin yer aldığı kitap, okuyucuyu derinden etkileyen mesajlar taşımanın uzun anlatımlar olmadan da mümkün olduğunu gösteriyor.
İlk hikaye olan Kızıl Elma'da, Isabiekov karakterinin eşi ile yaşadığı sorunlarls yüzleşirken kızı ile vakit geçirdiği esnada, gençliğinde bulmuş olduğu kızıl bir elmadan meydana gelen öykü, unutulmaz ancak buruk bir aşk hikayesini barındırıyor. Eşi ile sorunlar yaşayan ana karakterin kızı ile çıkmış olduğu bir gezinti esnasında kızının tıpkı yıllar önce başına gelen bir olay gibi kızıl bir elma bulması ile başlıyor. O elmayı gerçekten etkilendiği bir kadına vermek için türlü planlar kursa da kızın önemini kavrayamaması sebebiyle içindeki derin burukluğun aklına gelmesinden bahsediliyor. Hikayenin sonunda kızının, aynı kendisi gibi bulduğu elmayı yemeyip annesine götürmek istemesi ise, hayatında daha sonra onun elma vermesini kabul eden tek kadın olan eşini aklına getiriyor.
Kızıl bir elmanın sembolik anlatım ile ne kadar manalı bir hale getirebileceğinin, gerçek bir mütefekkir ve muharrir tarafından kaleme alındığında her nesneden büyük anlamlar çıkarılabileceğini okuyucuya gösteriyor. Hikayede kullanılan kızıl elmanın ise, Adem ile Havva'ya kadar uzanan bir anlam tasası taşıdığı söylenebilir.
İkinci hikaye olan Oğulla Buluşma ise, seferberlik yıllarındaki bir hayatın karakterlerini barındırırken ana karakter Çordon'un genç yaştaki oğlunun kendi isteğiyle orduya katılmaya talip olması ve ailesinin onu her ne kadar sefere götürme sürecinde vazgeçirmek için zorlasa da kendi benliğinde eksiklik ve kırgınlık hissetmemesi için mücadelenin önemini anlatıyor. Çordon’un iki oğlunun askerde olmasına karşın, henüz askerlik çağında olmamasına rağmen küçük oğlunun da orduya katılması esnasında ailesine karşı oğlunun duruşunu savuması ile ailesinin küçük oğlunun gururunu ve haysiyetini azaltmamak için onu ailesinin deyimiyle ölüme göndermeyi dahi yeğ gören mağrur bir babanın yaşadıkları işleniyor.
Alıntılarda da görüldüğü üzere, kararını vermiş ve yerini almaya yeltenmiş bir kişinin çocuk da olsa ailesi zoruyla geri döndürülmesinin çocuğun kişiliğine olan etkisini oldukça başarılı bir şekilde ortaya koyuyor. Çünkü insan, en başta kendisini bilerek hareket eden ve sürekli kendisi ile baş başa olan bir varlık olarak tanınması mümkün olmasa da kendisiyle baş başa kaldığında hesabını vermekten imtina edeceği eylemleri gerçekleştirmemesi gerekiyor
Sonuç olarak eser, Cengiz Aytmatov’un etkileyici ve net anlatımıyla az sayfada önemli mesajlar ihtiva eden kitaplardan birisi olarak okunması gereken hikayeler arasında yer almayı başarıyor.
ALINTILAR(*) :
O ortamda, o kargaşada kararını vermiş birini bu kararından caydırmaya çalışmanın imkansız olduğunu, doğru da olmayacağını kızlarına anlatmakta güçlük çekiyordu. Oğlu verdiği sözden nasıl dönebilirdi? Sözünden caymaya kalkışsa, aynı sıradaki asker arkadaşlarının yüzüne nasıl bakardı? Sonra onun için ne derlerdi? Ve kendisini ne duruma düşürür, kendisi için ne düşünürdü? Ne derdi? Bu düşüncelerle kızlarına ve karısına "Bunu yapmamalı utanç verici olur" dediğinde karşılık olarak "Kimden utanacak kim tanıyor onu burada? Onun var ya da yok olmasından kime ne? Kimin ihtiyacı var onun kim olduğunu bilmeye?" sorusunu öfkeli bir tonda aldı. Ancak Çordon " Kendisinin! Kendisi kim olduğunu bilecek ya! En önemlisi budur işte! Kendisinden kaçamaz!" dedi.
DEĞERLENDİRME:
Konu: Eserde, yazar tarafından aşk ve vatan sevgisine ilişkin iki kısa hikaye konu ediliyor.
Üslup: Kızıl Elma'da sembolik bir anlatım ve yalın bir dil ile 20 sayfalık bir öykünün dahi dokunaklı olmasının mümkün olduğu kanıtlanmaya çalışılmış. Yazarın bu gayesinde büyük oranda muvaffak olduğunu belirtmek hatalı olmayacaktır.
Oğulla Buluşma'da ise, yine yalın ve fazla betimlemeye yer verilmemekle birlikte yazar, gerekli nüansları yakalayıp okuyucuyu en derinden etkileyen diyaloglar ve duygusal tasvirler ile hikayeyi etkileyici hale getirmeyi başarmıştır.
Özgünlük: İki öykünün konusu da çok sıra dışı olaylar örgüsü içermese de bu olay örgülerinin sıra dışı bir şekilde aktarılması, özgünlük bakımından müspet bir değerlendirme kriteri olarak ifade edilebilir. Özellikle Kızıl Elma hikayesindeki sembolik anlatım ile hikayenin seyrinin değiştirilmesi ve özel manalar yüklenmesine olanak sağlanması, okuyucu için özgünlük açısından olumlu değerlendirilebilecek bir eser ile karşı karşıya olunduğu duygusunu uyandırıyor.
Karakter: Kızıl Elma'da ana karakter Isabiekov ve 3 yan karakter dışında diğer tali karakterlerin mevcudiyeti, eserin olay örgüsü ve konusunun işlenmesi için fazlasıyla zengin bir çeşitlilik sağlıyor. Fakat birçok öykü kitabında olduğu için yine olaylar ana karakterin gözünden yansıtılıyor. Isabiekov ve diğer karakterler hikayenin temelini oluşturan unsurlar olarak göze çarparken birtakım tali karakterlerin olmaması ve onların yalnızca belirli yerlerde adeta figüran olarak kullanılması, öykünün kısalığı ile birlikte okuyucuda "biraz daha fazlası olabilirdi" hissiyatı meydana getiriyor.
Oğulla Buluşma'da ise, ana karakter ve ailesi çevresinde vücut bulmuş karakterler, önceki hikayedeki bağımsız tali karakter fazlalığını hissettirmiyor. Bu açıdan olumlu ve karakterlerin hikayedeki amaçlarının belirtilmeden ancak bu kadar net çizgilerle belirlenebileceği de eseri okur okumaz insanın gözünde canlanıyor. Ailedeki bütün karakterler, esasında genel insan tiplemelerini ifade edebilmek için oldukça doğru şekilde olaylara eklenmiş gözüküyor.
Akıcılık: İki hikayenin de yaklaşık 20-30 sayfa civarında olmasından tamamen bağımsız olarak hikayeler genel olarak yavaş bir şekilde durağan gibi bir başlangıç sunarken sonlarında sürükleyici bir okuma zevkini okuyucuya sunabiliyor. Bilhassa Oğulla Buluşma hikayesi son sayfalarını adeta hızlı bir şekilde sindirme arzusu ile heyecanla devam etmenizi sağlayan bir motivasyon meydana getiriyor.
Genel: Bahsedilen kriterler uyarınca kitabın genel olarak 10 üzerinden puanlanması gerekirse;
Konu: 6
Üslup: 8
Özgünlük: 6
Karakter: 7
Akıcılık: 7
puanlarını alan eserin genel ortalaması ise, 6.8 puandır. Eser 7 barajının altında kalsa da içermiş olduğu önemli mesajlar dikkate alındığında incelenmesi gereken kitaplar arasında yer aldığını belirtmek gerekmektedir.
(*) : Alıntılar başlığındaki bütün kısımlar:
KIZIL ELMA & OĞULLA BULUŞMA
Yazar: Cengiz Aytmatov
Yayınevi: Ötüken Yayınları
Baskı: 23. Baskı
kapakta kullanılan fotoğraftaki kitaptan alıntı olarak kullanılmıştır.
Comments