YORUMLAR:
Mihail Bulgakov tarafından kaleme alınan eserde, Şarik isimli bir sokak köpeğini sahiplenen Filipp Filipoviç isimli profesörün onu insana dönüştürmesi sonucu Şarik’in başından geçen olaylar konu edilmektedir.
Eser, konusu itibariyle yazıldığı dönem dikkate alındığında oldukça sıra dışı gözükmektedir. Kaldı ki, eserin başlarında bu konuda herhangi bir ipucu vermeden ilerleyip bir süre sonra yaralanan sokak köpeği Şarik’i sahiplenen profesör, onu iyileştirmek amacıyla kendi deneyini hayata geçirmiştir. Bu ameliyattan kısa bir süre sonra insan gibi davranan ve konuşmayı öğrenen Şarik, kendi kimliğinin olduğunu ve bunun tescillenerek hakkının sağlanmasını talep etmiştir.
Bir süre sonra başına buyruk bir şekilde insanmış gibi yaşasa da, köpeklikten kalan içgüdüsel duyguları sebebiyle kedilere zarar vermekte ve ani durumlarda fazla reaksiyon göstererek insanlara da zarar vermeye meyilli hale gelmiştir. En sonunda profesörün bir diğer arkadaşı olan Bormental onu öldürmeye karar vermiştir. Bir gece onu boğan Bormental, bu durumu yakınlarının da desteğiyle örtmeyi başarmıştır. Bir süre sonra polis memurları tarafından kimliği tanındığı için soruşturulmaya gelinen Şarik, daha doğrusu yeni kimliğiyle Şarikov, aynı köpek olarak basit bir mantıkla çalışan ancak insana benzemekten uzak daha atıl bir hale getirilerek polislere gösterilmiştir. Ancak burada gerçekten aynı köpeğin Şarik mi olduğu yoksa başka bir köpek mi olduğu kesinlik kazanmamakla birlikte son bölümde, köpeğin iç sesi dikkate alındığında okuyucuların aynı köpek olduğu izlenimine kapılması olağandır.
Eser, böylesine fantastik ve sıra dışı bir konuyu işleme yöntemi ile birlikte aynı zamanda önemli mesajlar vermeyi de başarmıştır. İnsanlıkla ilgili ve aynı zamanda siyasi rejime dair önemli eleştiriler ihtiva eden eserde, Şarik ve profesör üzerinden mesajlar net bir şekilde verilmiştir.
Sonuç olarak eser, her yaştan insanın okuması gereken dünya klasikleri arasında olduğunu net olarak göstermektedir. Bu yönüyle de kesinlikle okunması gereken eserler arasında yer almaktadır.
NOTLAR(*):
Birinci Dünya Savaşı, Ekim Devrimi ve İç savaş nedeniyle Moskova’da başı boş köpek nüfusu artmış ve 1924 yılından itibaren düzenli olarak sokaktaki kedi ve köpeklerin toplanıp imhasına başlanmıştır. Bu iş için imha ekipleri kurulmuştur.
Şarik: “Ruhumuz uşak ruhu, yazgımız alçak. “
Gelişimin hangi aşamasında olursa olsunlar hayvanlara terörle hiçbir şey yaptıramazsınız.
Hiç acelesi olmayan her yere yetişir.
İnsana da hayvana da yalnızca telkin etki eder.
“Hayır, artık buradan özgürce bir yere gidemezsin, ne diye yalan söyleyeyim, alıştım,” diye hüzünlendi burnunu çekerek. “Bey köpeğiyim, entelektüel bir varlığım, harika yaşamın tadını aldım Özgürlük de neymiş? Duman, serap, hayal… Zavallı demokratların sayıklaması…”
Hipofiz, insana yüzünü veren kapalı bir kutudur.
Kedilere ne yaptığına baksanıza. Köpek kalpli adam.
Bilin ki korkunç olan, artık onda köpek değil, insan kalbi olmasıdır. Hem de doğada bulunan en berbatından!
Polis memuru “Profesör, bağışlayın ama o köpek değil bir insandı. Sorunumuz da bu.” “Yani konuştuğu için mi?” diye sordu Filipp Filippoviç. “Ancak bu onun insan olduğu anlamına gelmez ki.”
Bilim henüz hayvanı insana dönüştürmeyi bilmiyor. İşte denedim ama gördüğünüz gibi başarısız oldum. Konuşuyordu ama sonra ilk haline geri dönmeye başladı. Atavizm.
DEĞERLENDİRME:
Konu: Eserde, Şarik isimli bir sokak köpeğini sahiplenen Filipp Filipoviç isimli bir profesörün onu insana dönüştürmesi sonucu başından geçen olaylar konu edilmektedir.
Üslup: Yazarın sade ve kısa anlatımıyla anlatılmak isteneni net bir şekilde ifade ettiği görülmektedir. Bununla birlikte olay örgüsünün anlatılırken fazla betimlemeye girilmeden olay bazlı anlatımın da tercih edilmesi üslubun okuyucu için daha cezbedici olmasını beraberinde getirmiştir.
Özgünlük: Eser, konusu itibariyle yazıldığı dönem dikkate alındığında oldukça sıra dışı gözükmektedir. Bu yönüyle de özgün eserler arasında kesinlikle sayılması gereken kitaplardan birisi olduğu aşikardır.
Karakter: Eserdeki iki ana karakter köpek Şarik ve profesör Filipoviç üzerinden oluşturulan yapıda yardımcı karakterlerin de önemli rollerinin olduğu sahneler açıkça görülmektedir. Bu yönüyle yardımcı ve yan karakter kullanımında aşırıya kaçmadan bütün karakterlerin verimli bir şekilde kullanılmış olduğu eserlerden birisi ile karşı karşıya olunduğunun ifade edilmesi gerekmektedir.
Akıcılık: Üslup bölümünde ifade edilen unsurlar uyarınca eser, başında olayların nereye varacağı belirli olmayan bir kısımdan başladığı için bir miktar durağanlık içermiş olsa da, bu kısmın özellikle Şarik’in insan haline dönüştürülmeden iç dünyasının anlaşılması amacı güttüğü anlaşılmaktadır. Hadiselerin ardı ardına birbirini takip etmesi neticesinde sonuna kadar soluk soluğa okunabilecek eserlerden birisinin meydana getirildiği görülmektedir. Bu sebeplerle eserin hem sürükleyici hem de akıcı romanlardan birisi olduğunun ifade edilmesi gerekmektedir.
Genel: Yukarıda belirtilen kriterler uyarınca 10 üzerinden gerçekleştirilen değerlendirmede:
Konu: 8,5
Üslup: 8,5
Özgünlük: 9
Karakter: 8,5
Akıcılık: 8
puanlarını alan eserin genel ortalaması ise, 8,5 puandır. Klasikler arasında kesinlikle okunması gereken puan ortalamalarından birisine sahip olan romanın her yaştan insan tarafından neden uzun yıllardır kült eserler arasında olduğu, okunduğunda net bir şekilde anlaşılabilmektedir.
(*) : Notlar başlığındaki bütün kısımlar:
KÖPEK KALBİ
Yazar: Mihail Bulgakov
Yayınevi: Can Yayınları
Baskı: 1. Baskı – Ağustos 2021
kapakta kullanılan fotoğraftaki kitaptan alıntı olarak kullanılmıştır.
Comments